علل ابتلا به بیماری هپاتیت B و C + دانستنی های مهم

بیماری هپاتیت C بیشتر از طریق خالکوبی، تاتو و حجامت غیر بهداشتی ایجاد می‌شود.

هپاتیت B عمدتا از طریق خون و فراورده‌های خونی آلوده، مادر به کودک، تماس جنسی و تماس با سایر مایعات بدنی انتقال می‌یابد.

هم اکنون درجهان 240 میلیون نفر مبتلا به بیماری هپاتیت مزمن B و 170 میلیون نفر مبتلا به هپاتیت C مزمن زندگی می‌کنند و متاسفانه هرساله حدود یک میلیون نفر به علت هپاتیت‌های B و C جان خود را از دست می‌دهند.

درصورت نبود پاسخ مناسب و سریع به این دو بیماری در 40 تا 50 سال آینده این بیماری بار زیادی را به جهان تحمیل خواهد کرد.

بر اساس آخرین مطالعات انجام شده در کشور، شیوع هپاتیت B در جمعیت عمومی در کل کشور کمتر از یک و نیم درصد است (در بعضی از استان‌های کشور شامل گلستان و سیستان و بلوچستان رقم شیوع بالاتر از سایر مناطق کشور بوده و حدود سه درصد است)؛ لذا ایران جزو کشورهای با شیوع کم هپاتیت محسوب می‌شود.

هپاتیت بیماری شایعی است که در اثر انواع ویروس‌ها، داروها، الکل و جایگزینی بافت چربی و مواردی از این قبیل در کبد ایجاد می‌شود، گفت: هپاتیت یکی از اصلی ترین عوامل سیروز، سرطان کبد و نارسایی کبدی است که به دنبال ابتلا به هپاتیت‌های ویروسی رخ می‌دهد.

هپاتیت‌های ویروسی به خصوص هپاتیت‌های B و C برای دهه‌ها در سراسر جهان به عنوان قاتلی خاموش بود که خوشبختانه با تلاش‌های موثر در دو دهه اخیر و با استفاده از ظرفیت‌های شبکه بهداشتی و همکاران در بدنه اجرایی و علمی کشور مبنی بر تولید واکسن در داخل و تولید داروی هپاتیت c منجر به کاهش شیوع بیماری هپاتیت B و C شده است.

ناقلین هپاتیت B می‌توانند ازدواج کنند، اما همسران آنها باید بر علیه این بیماری واکسینه شوند؛ در صورتی که بارداری اتفاق افتد، بررسی زنان باردار از نظر هپاتیت B ضروریست تا از انتقال بیماری به نوزاد پیشگیری شود.

چشم انداز جهانی این است که انتقال هپاتیت‌های ویروسی در جهان متوقف شود و همه افرادی که به هپاتیت مبتلا هستند به منظور درمان بیماری باید به داروهای ایمن و موثر بر بیماری با امکان تهیه آن دسترسی داشته باشند.

هپاتیت‌های ویروسی از عمده ترین مشکلات سلامت عمومی در جهان و کشور محسوب می‌شود. هرسال میلیون‌ها نفر به این بیماری مبتلا شده و جمعی از آنها نیز مبتلا به انواع حاد و یا عوارض ناشی از بیماری و حتی مرگ می‌شوند. متاسفانه یک تا دو درصد از موارد حاد منجر به هپاتیت برق آسا می‌شود که در 30% تا 50% موارد منجر به مرگ می‌شود.

هپاتیت c از جدی ترین بیماری‌های ویروسی است که در صورت مواجهه فرد با این ویروس، در 80% موارد، به نوع مزمن بیماری تبدیل خواهد شد و متاسفانه در صورت مزمن شدن می‌تواند منجر به سیروز، نارسایی و سرطان کبد شود. از آنجا که برای پیشگیری از بیماری هپاتیت C واکسنی وجود ندارد، پیشگیری از بروز این بیماری باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

راه های انتقال بیماری

راه‌های انتقال بیماری به انواع مختلف هپاتیت و اپیدمیولوژی آنها تفاوت بسیار دارد. هپاتیت B عمدتا از طریق خون و فراورده‌های خونی آلوده، مادر به کودک، تماس جنسی و تماس با سایر مایعات بدنی انتقال می‌یابد.

هپاتیت C بیشتر از طریق خالکوبی و تاتو حجامت غیر بهداشتی و سابقه استفاده از سوزن‌های آلوده جهت تزریق مشترک مخصوصا در زندانها ایجاد می شود.

داروهای جدید و انقلابی در درمان هپاتیت c

با ظهور داروهای جدید ضد ویروسی مستقیم الاثر DAAs انقلابی در درمان بیماری هپاتیت C ایجاد شده است. بدون درمان در عرض چند سال سیروز ایجاد شده که می‌تواند باعث توقف عملکرد کبد شود و در موارد شدید نارسایی کبدی و سرطان کبد رخ می‌دهد. درمان باعث می‌شود تا تکثیر ویروس در بدن متوقف شود. برای درمان لازم است تا فرد به مدت ۱۲هفته دارو مصرف کند.

تمامی بیمارانی که درمان شده‌اند لازم است 12 و 24 هفته پس از اتمام درمان، مجدداٌ آزمایش( HCV- RNA) PCR انجام دهند.

منفی بودن این آزمایشات به معنی این است که ویروس از بدن فرد پاک شده و فرد درمان قطعی شده است.

از اینرو و به منظور تحقق این اهداف، ضروری است فعالیت‌هایی از قبیل انجام اقدامات حفاظتی و پیشگیرانه برای افراد درمعرض خطر، کشف و تشخیص زودرس موارد ابتلا در افراد پرخطر، آگاه سازی مبتلایان از وضعیت بیماری خود و کسب مهارت‌های لازم برای عدم انتقال بیماری به دیگران، توانمندسازی افراد سالم برای کسب دانش کافی برای حفاظت خود و بهبود کیفیت زندگی مبتلایان به هپاتیت B و C و دسترسی آنان به مراقبت بهداشتی درمانی که باعث کاهش بار بیماری درجامعه می‌شود، انجام شود.

هزینه های بالا بر دوش نظام سلامت

این بیماری‌ها به دلیل هزینه‌هایی که ایجاد می‌کنند بار سنگینی بر دوش نظام‌های سلامت تحمیل می‌کنند؛ تا جایی که در بسیاری از کشورهای جهان اولین علت پیوند کبد که بسیار پرهزینه است هپاتیت‌های ویروسی است.

در جهان تعداد معتادان تزریقی مبتلا به بیماری هپاتیت B حدود یک میلیون و 200 هزار نفر و تعداد معتادان تزریقی مبتلا به هپاتیت C حدود 10 میلیون نفر برآورد می‌شود و متاسفانه همه گیری بی سر و صدا ولی سریع هپاتیت‌های B و C در میان معتادان تزریقی درحال گسترش است. بنابراین معتادان تزریقی پرخطرترین گروه‌ برای انتقال هپاتیت B و C هستند.

واکسیناسیون گروه های هدف شامل نوزادان، افرادی که درمعرض تماس های شغلی با خون هستند، مصرف کنندگان مواد مخدر تزریقی، صاحبان رفتارهای جنسی پرخطر، زندانیان با سابقه رفتارهای پرخطر، نزدیکان بیمار، رفتگران شهرداری ها، آتش نشانان، امدادگران اورژانس، زندانبانان، کارشناسان آزمایشگاه‌ها، بیماران همودیالیز کاندید پیوند عضو از دیگر اقدامات این معاونت در این راستاست.

تزریق ایمنوگلوبولین ضد هپاتیت B در نوزادان متولد از مادران مبتلا به بیماری هپاتیت B را از دیگر اقدامات این معاونت برای جلوگیری از ابتلا به هپاتیت عنوان کرد.

از آنجایی که خون و مایعات بدن بالقوه آلوده محسوب می‌شود، رعایت بهداشت شخصی، شستشوی دست، استفاده از لوازم حفاظت شخصی شامل دستکش، عینک، ماسک، گان‌های پوششی برای جلوگیری از تماس خون و مایعات بدن لازم است.

همچنین غربالگری گروه های هدف شامل اهدا کنندگان خون و فراورده های آن، دریافت کنندگان خون، کارکنان بهداشتی درمانی،زنان باردار، نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به هپاتیت، مصرف کنندگان مواد مخدر تزریقی و افرادی که علائم بیماری مزمن کبدی دارند از دیگر اقدامات این معاونت برای پیشگیری از شیوع این بیماری است.

یک کارشناس مبارزه با بیماری‌های ایدز و هپاتیت معاونت امور بهداشتی دانشگاه شهیدبهشتی آموزش درباره اهمیت بیماری و راه‌های انتقال آن جهت بیماران و خانواده آنان، عموم مردم و پرسنل مراکز بهداشتی و درمانی با تاکید بر عدم استفاده مشترک از وسایلی مانند سرنگ، مسواک، تیغ، ریش تراش و حوله، استفاده از دستکش در پانسمان زخم‌های بیمار را یکی از اقدامات این معاونت برای جلوگیری از شیوع هپاتیت عنوان کرد.

در دانشگاه شهید بهشتی هر ساله نزدیک به هزار بیمار مبتلا به هپاتیت B و C شناسایی می‌شود و مراقبت و پیگیری آنان توسط پرسنل مراکز و شبکه های بهداشت تحت پوشش انجام شده و اطلاعات تمام موارد در سیستم پورتال وزارت بهداشت ثبت می‌شود.

منبع: خبرگزاری فارس

باتشکر از: فاطمه نوائیان،کارشناس مبارزه با بیماری‌های ایدز و هپاتیت معاونت امور بهداشتی دانشگاه شهید بهشتی