بیهوشی یا آرامبخشی (سدیشن) مساله این است !!!!

والدین عزیز دو تا از روش های استاندارد در دندانپزشکی کودکان درمان تحت بیهوشی و آرامبخشی می باشد. بیهوشی کاملا پروسه جداگانه ای از آرامبخشی بوده و چون والدین در انتخاب روش درمان گاهی با توصیه های متناقض همکاران دچار سردرگمی می شوند به همین دلیل برآن شدیم تا در این مطلب به این مساله بپردازیم.

آرامبخشی روش های مختلفی دارد که شامل روش های خوراکی، روش های تزریقی و روش های استنشاقی می باشد و خود روش های تزریقی نیز شامل تزریق عضلانی و تزریق وریدی می باشد.

سطوح مختلفی نیز برای آرامبخشی تعریف شده است که شامل سطح خفیف، متوسط و عمیق آرامبخشی می باشد. لازم به ذکر است که در درمان دندانپزشکی مثل عصب کشی یا کشیدن دندان نیاز به سطح عمیق آرامبخشی می باشد که فاصله بین سطح عمیق آرامبخشی و بیهوشی مرز بسیار باریکی می باشد که در این زمینه تبحر متخصص بیهوشی در نگاه داشتن کودک در سطح آرامبخشی عمیق بدون سوق دادن کودک به سمت بیهوشی بسیار مهم است.

یکی از بی خطرترین روش های آرامبخشی در دندانپزشکی کودکان روش استنشاقی با گاز نیتروز اکساید می باشد که البته این نوع روش فقط در کاهش استرس کودکان موثر است و در کودکانی که حالت تهاجمی نسبت به درمان دندانپزشکی دارند موثر نخواهد بود.

در روش آرامبخشی خوراکی نیز داروهای مختلفی با توجه به تجربه و سلیقه دندانپزشک برای آرامبخشی مورد استفاده قرار می گیرد، البته روش خوراکی بسیار غیر قابل پیش بینی می باشد و گاها حتی ممکن است باعث اثر معکوس روی کودک و بیقراری بیشتر کودک نیز بشود. البته در برخی موارد نیز این نوع روش بسیار موثر واقع می شود و اثر بخشی روش خوراکی بستگی زیادی به همکاری کودک در خوردن دارو و جذب این دارو در بدن کودک دارد و به عنوان یک روش صد در صد موثر قابل اتکا نمی باشد.

اما موثرترین روش آرامبخشی که در ادامه مفصل به این روش میپردازیم ، تزریق وریدی داروهای آرامبخشی می باشد که خیلی سریع روی کودک تاثیر می گذارد و اغلب باعث سطح عمیق آرامبخشی می شود که بیشتر اوقات نیز برای درمان دندانپزشکی نیاز به این سطح عمیق آرامبخشی می باشد، چراکه کودکان با سطح خفیف یا گاها متوسط آرامبخشی همچنان ممکن است نسبت به درمان مقاومت نشان دهند.

اما متاسفانه با توجه به حجم تبلیغات وسیع بعضی از همکاران در رابطه با آرامبخشی و عدم توصیه به بیهوشی و القای این مطلب به برخی والدین که بهترین گزینه درمان دندانپزشکی با آرامبخشی می باشد و بیهوشی روش صحیحی نمی باشد لازم است که اینجانب به عنوان هیات علمی و مسئول فلوشیپ دندانپزشکی بیمارستانی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این زمینه نکاتی را برای روشن شدن ذهن والدین و تحت تاثیر تبلیغات غلط قرار نگرفتن ارائه بدهم:

نکته اول: والدین عزیز هیچ روش درمانی بدون خطر نمی باشد و وظیفه ما به عنوان دندانپزشک کودکان این است که بیمار را در پروسه درمانی قرار دهیم که کمترین خطر متوجه بیمار ما شود.

نکته دوم: در روش آرامبخشی تزریقی تنفس کودک بر عهده خود کودک می باشد و از آنجایی که داروهای آرامبخشی نیز تا حد زیادی تنفس کودک را کند می کنند بایستی در حین درمان بسیار مراقب افت فشار اکسیژن کودک باشیم، به خصوص که غیر از کند شدن تعداد تنفس، سیستم تنفسی در معرض خطر اسپاسم ناشی از دارو و یا احیانا ورود قطرات آب ناشی از درمان دندانپزشکی به حلق کودک می باشد که در صورت اسپاسم تنفسی خطرات جبران ناپذیری متوجه کودک خواهد بود. در روش آرامبخشی بایستی درمان به گونه ای انجام شود که در کوتاهترین زمان ممکن، درمان کودک به اتمام برسد. زیرا هر چه زمان آرامبخشی طولانی تر شود خطرات بیشتری متوجه کودک خواهد بود. بنابراین در این روش ما باید طوری عمل کنیم که زمان آرامبخشی کودک زیر 1 ساعت باشد. بنابر این روش آرامبخشی تزریقی در کودکانی که حداکثر 2 یا 3 دندان پوسیده که نیاز به درمان دارند بایستی انجام شود و در کوتاهترین زمان ممکن این کار به اتمام برسد. پس انجام درمان برای تعداد زیاد دندان پوسیده در یک ساعت غیر ممکن است و یا در صورت انجام از کیفیت و دقت در درمان می کاهد.

نکته سوم: در روش بیهوشی بر خلاف آرامبخشی، چون راه هوایی کودک لوله گذاری می شود و تنفس کودک توسط دستگاه تنفسی تنظیم میگردد، پس خطر اسپاسم راه هوایی کودک بسیار کاهش می یابد و این روش در کودکانی که تعداد زیادی دندان پوسیده که نیاز به درمان دارند بسیار روش مناسبی می باشد و در این کودکان بسیار روش بی خطر و مطمئنی می باشد.

نکته چهارم: لطفا توجه کنید که انجام آرامبخشی تزریقی بایستی توسط متخصص بیهوشی انجام شود و انجام این روش در محیط مطب غیر قانونی بوده و خطرات زیادی را متوجه جان فرزند دلبند شما می کند، ولی متاسفانه عده قلیلی از همکاران به دلیل سودجویی یا ناآگاهی، انجام این درمان را در مطب به بهانه ی مجهز بودن مطبشان برای والدین عادی جلوه می دهند. ولی باید بدانید که خدای نکرده به احتمال کم هم اگر آپنه یا اسپاسم تنفسی و یا هرگونه اتفاق غیرقابل پیش بینی ایجاد شود، کنترل وضعیت کودک در مطب حتی مجهز که بسیاری از امکانات و تجهیزات بیمارستانی قاعدتا وجود ندارد بسیار سخت و یا ناممکن خواهد شد، زیرا سرعت عمل و کار تیمی اورژانسی با کمک چندین پرسنل متبحر در اینگونه اورژانس ها حیاتی هست و مطمانا هیچکدام از ما تمایل نداریم درصد کمی از این ریسک را برای جان جگرگوشه مان بپذیریم.

نکته پنج: در حال حاضر در ایران تعدادی از دندانپزشکان متخصص کودکان غیر از دوره تخصص خود، دوره 1 ساله فلوشیپ دندانپزشکی بیمارستانی را نیز سپری نموده اند که این افراد نسبت به متخصصین کودکان اولویت بیشتری برای درمان با روش آرامبخشی یا بیهوشی دارند، چون آموزش کامل و فوق تخصصی در رابطه با روش های مختلف آرامبخشی و اتاق عمل دیده اند. متاسفانه تعدادی از دندانپزشکان عمومی نیز با سو استفاده از خلا قانونی و جسارت بیش از حد و یا ناآگاهی از خطرات احتمالی، وارد مقوله انجام درمان تحت بیهوشی یا آرامبخشی شده اند که این افراد به هیچ عنوان صلاحیت انجام این نوع درمان ها را نداشته و فقط با جان کودکان شما بازی میکنند، پس با پیشنهاد تعرفه های پایین دندانپزشکی بیمارستانی ( بیهوشی یا آرامبخشی سدیشن ) توسط دندانپزشکان عمومی با اسم های دندانپزشک کودک، دندانپزشک ویژه کودک، دندانپزشک اطفال و … گمراه نشویم و به داشتن بورد تخصصی کودکان و فلوشیپ دندانپزشکی بیمارستانی توسط دندانپزشک معالج کودکمان توجه کنیم.